Meyve Atıkları Çöpe Değil, Gelire Dönüşecek

TÜBİTAK MAM Gıda İnovasyon Teknolojileri Araştırma Grubu Lideri ve gıda mühendisi Dr. İncinur Hasbay, meyve atıklarını katma değerli ürünlere dönüştürmek amacıyla yürüttükleri yenilikçi projeleri kamuoyuyla paylaştı. Avokado, elma ve turunçgil gibi meyve atıklarını değerlendiren bu projeler, israfın önlenmesi ve ekonomik getirinin artırılması amacıyla geliştirildi. Hasbay, araştırmalarını sıfır atık prensibiyle yürüterek, meyve atıklarını hem çevre dostu ürünlere dönüştürmeyi hem de gıda döngüsüne yeniden kazandırmayı hedefliyor.

Atıkların Ekonomiye Kazandırılması

Türkiye Tarımsal Üretiminde Küresel İklim Değişikliğine Uyumlu Sürdürülebilir Tarım Teknolojileri Platformu (S-ATP) kapsamında yürütülen projeler, tarım sektöründe yenilikçi ve sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesini amaçlıyor. Platformun önde gelen projelerinden biri olan Tarımsal Atıkların Katma Değerli Ürünlere Dönüştürülmesi projesi, tarlada kalan düşük kaliteli meyve ve atıkların ekonomik değere dönüştürülmesini hedefliyor.

Dr. Hasbay, dünya genelinde üretilen gıdanın yaklaşık %30'unun israf edildiğine dikkat çekerek, bu kayıpların azaltılması için atıkların değerlendirilmesinin önemini vurguladı. “Meyve yetiştiriciliği sürecinde ortaya çıkan atıklar genellikle hayvan yemi olarak kullanılıyor veya kompost yapılıyor. Ancak bazıları hiç değerlendirilmeden çevre kirliliğine neden oluyor” diyen Hasbay, projenin temel amacının bu kayıpları önlemek olduğunu belirtti.

Dört Ana Proje

Hasbay’ın yürüttüğü çalışmalar, dört ana proje etrafında şekilleniyor. İlk projede turunçgil atıklarından uçucu yağ elde edilmesi amaçlanıyor. Çevre dostu teknolojiler kullanılarak üretilecek bu yağlar, sıfır atık hedefiyle geliştiriliyor. İkinci projede ise elma ve turunçgil atıklarından pektin elde edilerek, gıda endüstrisine kıvam verici bir madde sağlanması hedefleniyor. Üçüncü projede avokado atıkları değerlendiriliyor, dördüncü projede ise tüm bu atıklar biyogaz ve toprak iyileştirici ajanlara dönüştürülüyor.

Çevre Dostu Üretim ve Sıfır Atık

Projelerin çevre dostu teknolojilerle yürütüldüğünü vurgulayan Hasbay, sürecin minimum su, enerji ve etanol kullanımı ile sera gazı emisyonlarını azaltacağını ifade etti. Hasbay, pektin üretiminde etanol kullanımını sıfıra indirmeyi hedeflediklerini belirterek, bu yaklaşımın çevre dostu ürünler geliştirilmesinde önemli bir adım olduğunu dile getirdi.

Hasbay, projenin üçüncü çeyreğinin tamamlandığını ve bundan sonraki aşamada atıklardan elde edilen ürünlerin sanayi ölçeğinde üretime geçirilmesi üzerine çalışacaklarını ifade etti. “Prosesleri minimum enerji, maksimum verim ve kaliteyle sanayiye uyarlayacağız” diyen Hasbay, sıfır atık prensibine sadık kalarak projelerini ilerletmeye devam edeceklerini belirtti.

2027’de Tamamlanacak

2027 yılına kadar devam edecek olan bu projeler, tarımsal atıkları çevre dostu ürünlere dönüştürerek hem çevreye hem de ekonomiye önemli katkılar sağlayacak. Proje tamamlandığında, ürünlerin endüstriyel boyutta üretimi için çeşitli yatırım programlarına başvurulması planlanıyor.